بررسی فناوری و چگونگی ایجاد قابلیت ضد آب در گوشی‌های هوشمند
واحد خبر mobile.ir : تصور کنید گوشی هوشمند شما به طور تصادفی درون استخر آب سقوط می‌کند، ظرف حاوی سس گوجه فرنگی روی آن می‌ریزد یا اتفاقاتی از این دست رخ می‌دهد. در این وضعیت معمولا مدارهای ظریف گوشی از بین می‌رود و عملا دیگر نمی‌توانید با گوشی خود کار کنید. اما اگر گوشی شما مقاوم به آب باشد، چه اتفاقی برای آن خواهد افتاد؟
مقاومت در برابر آب یکی از مهم‌ترین ویژگی‌هایی است که تولیدکنندگان در طراحی و ساخت اسمارت‌فون‌های سطح بالا مد نظر قرار می‌دهند. این ویژگی اکنون به یکی از موارد کلیدی در انتخاب و خرید این قبیل گوشی‌ها تبدیل شده است.
یک تخم مرغ سالم و بدون شکستگی را در نظر بگیرید. به طور طبیعی شکافی در آن وجود ندارد که آب وارد تخم مرغ شود. حال یک تخم مرغ پلاستیکی را در نظر بگیرید که در میانه آن شکافی وجود دارد. در حالت عادی آب به راحتی از طریق شکاف ین دو نیمه تخم مرغ به سطح خارجی و داخل آن نفوذ خواهد کرد. گوشی تلفن نیز به مانند همین تخم مرغ پلاستیکی است، با این تفاوت که گوشی تنها یک شکاف ندارد. هر یک از پورت‌ها، دکمه‌ها، اسپیکر و میکروفون این گوشی و مهم‌تر از همه حد فاصل دورتادور لبه گوشی و صفحه‌نمایش آن پر از شکاف‌هایی است که آب از طریق آنها می‌تواند به راحتی به درون گوشی نفوذ کند.
در واقع صفحه‌نمایش‌های شکننده گوشی‌های جدید یکی از مشکلاتی است که سازندگان اسمارت‌فون‌ها هنگام ضد آب کردن اسمارت‌فون‌ها با آن مواجه می‌شوند. راهکاری که آنها در این زمینه به کار می‌گیرند استفاده از چسب ( به مفهوم عام کلمه) به میزان فراوان است. در واقع سازندگان گوشی‌های هوشمندِ مقاوم به آب از مواد لاستیکی محکم چسب‌مانندی برای مهر و موم کردن و نفوذناپذیری در اسمارت‌فون‌ها استفاده می‌کنند که صفحه‌نمایش را به شاسی‌های اطراف گوشی می‌چسباند. آنها در مواردی مانند پشت درگاه یواس‌بی و مدارهای نزدیک لبه‌های قاب از چسب فراوان استفاده می‌کنند. اما چسب در همه موارد کاربرد ندارد. در مواردی مانند جک هدفون، درگاه شارژ گوشی و محفظه اطراف سیم‌کارت، واشرهای دایره‌ای شکل لاستیکی کوچکی برای ایجاد نفوذناپذیری به کار می‌رود. کمپانی اپل حتی اطراف برخی از اتصالات کابل‌ها از این واشرها برای محکم‌کاری استفاده می‌کند.
برای ایجاد نفوذناپذیری در دکمه‌های گوشی، تولیدکنندگان، لاستیک سیلیکونی کوچکی را به کار میبرند که به طور کامل بخش فیزیکی را (که فشار داده میشود) از بخش‌های الکتریکی داخلی گوشی جدا می‌کند. این روش تا حدودی شبیه کاری است که شما برای پیاده‌روی در مکان‌های خیس و پر از آب انجام می‌دهید و کفش‌های خود را با یک پوشش پلاستیکی می‌پوشانید. برای ضد آب نگه‌داشتن حفره کوچکی که در برخی گوشی‌های هوشمند برای خارج کردن سیم‌کارت (با فشردن یک ابزار سوزن‌مانند همچون گیره کاغذ) مورد استفاده قرار می‌گیرد نیز از همین روش بهره گرفته شده است.
نکته مهم این است که همه اجزای گوشی نباید به طور کامل مهر و موم شوند. از آنجا که تولید ارتعاش در هوا باعث ایجاد صدا میشود، میکروفون و اسپیکر نیاز به ورود و خروج هوا دارند. به علاوه اگر گوشی به طور کامل ضد هوا باشد، فشار داخل و خارج گوشی یکسان نخواهد بود و در نتیجه، مهر و موم گوشی از بین رفته و آب از این طریق به داخل گوشی نفوذ خواهد کرد.
بسیاری از سازندگان گوشی‌های هوشمندِ مقاوم به آب شبکه‌ای توری را جلوی اسپیکر و میکروفن گوشی تعبیه می‌کنند که باعث میشود در صورتی که آب به آنها برسد به واسطه پیوستگی و فشار سطح، مولکول‌های آب به هم بچسبند و وارد فضای داخلی گوشی نشوند. در برخی موارد (مانند پنجره مشبک با ظاهر اسپیکر در سمت چپ پایین یا میکروفن‌های )، سازندگان علاوه بر شبکه توری از منفذ فشار نیز استفاده کرده‌اند. آنها به جای این که تنها از شبکه توری استفاده کنند، پوسته پارچه‌ای و تنفس‌پذیر ضد آبی (ePTFE) اضافه کرده‌اند که با داشتن قابلیت تبادل هوا باعث تعادل فشار میشود. ePTFE با نام تجاری گورتکس در لباس‌های کوهنوردی و اسکی و نیز لباس‌های آتش‌نشانی به کار می‌رود.
برخی از تولیدکنندگان مانند برای جلوگیری از اتصال کوتاه در پورت شارژ پس از تماس با آب، امکانی قرار داده‌اند که باعث میشود گوشی به طور خودکار خاموش شود. آنها همچنین از فلزات مقاوم در برابر خوردگی مانند نیکل برای محافظت از زنگ‌زدگی استفاده می‌کنند.
اما نکته اینجاست که هیچ یک از موارد فوق نمی‌تواند گوشی‌های هوشمند را به طور کامل از نفوذ آب و مشکلات ناشی از آن محافظت کند. به همین دلیل کمپانی‌های بزرگ اصرار دارند که محصولات آنها مقاوم به آب (water resistant) است و نه ضد آب (waterproof). البته آنها در تبلیغات تجاری خود، این محصولات را ضد آب معرفی می‌کنند.
به طور مثال، کمپانی با افتخار تبلیغ می‌کرد که با گوشی‌های سری Z امکان عکس‌برداری زیر آب به سادگی فراهم میشود. اما در سال 2015 با مشکلاتی از سوی کاربران و رگولاتورها در استرالیا مواجه شد مبنی بر این که پس از شنا و استفاده از تلفن همراه در استخر، گوشی‌ها از کار افتاده‌اند و در برخی موارد دچار اکسایش شده‌اند. چیزی که سونی در این مورد ظاهرا به آن توجه نکرده بود استخرهای آب خانگی استرالیا بود که معمولا با آب دارای نمک پر می‌شوند و این موضوع مشکلاتی را در قابلیت ضد آب گوشی‌های سونی ایجاد می‌کرد.
باید توجه داشت که سازندگان گوشی‌های هوشمند بر مقاومت محصولات‌شان در برابر آب شیرین تأکید دارند. چرا که آزمایش‌ها نشان داده است که نمک موجود در آب شور چسب‌های نگهدارنده گوشی را از بین می‌برد.
سونی بعد از بروز این قبیل مشکلات، تبلیغات خود را تعدیل و با ایجاد تغییراتی در شیوه استفاده از دستگاه‌های خود، کاربران را از فرو بردن گوشی در آب منع کرد. این کمپانی به کاربران گوشی‌های هوشمند مقاوم به آب خود با استاندارد مقاومت IPX8 توصیه نمود که می‌توانند این گوشی‌ها را در آب شیرین آغشته به کلر استخر مورد استفاده قرار دهند و توجه داشته باشند که پس از خارج شدن از استخر، گوشی را با آب شستشو دهند.
اپل نیز مجموعه‌ای از مواردی را که باعث آسیب به گوشی‌های مقاوم به آب این شرکت میشود را در سایت خود . در این لیست، که مخاطب عمده آن دارندگان آیفون 7 و آیفون 7 پلاس هستند، به مواردی اشاره شده که برخی از آنها به شرح زیر است:
– پرهیز از شنا یا حمام کردن با گوشی
– پرهیز از قرار دادن گوشی در معرض آب پرفشار، آب با سرعت زیاد، جت اسکی و …
– پرهیز از بکار بردن گوشی در سونا یا اتاق بخار،
– پرهیز از استفاده در شرایط آب و هوایی به شدت مرطوب یا خارج از دماهای توصیه‌شده،
– پرهیز از فرو بردن در آب
در واقع هنگامی که سازندگان گوشی‌های هوشمند، محصول خود را ضد آب می‌نامند منظور آنها این است که این گوشی در برابر میزان مشخصی از آب در مدت زمان معین مقاوم است و این میزان مشخص از آب و زمان براساس استاندارد IP تعیین میشود.
حال باید دید IP یا درجه حفاظت چیست. کمیسیون بین‌المللی الکتروتکنیکال (IEC) مجموعه‌ای از استانداردها را برای بررسی قابلیت‌های تجهیزات الکتریکی در برابر آسیب‌های ناشی از عوامل خارجی تدوین کرده است که کدهای IP نامیده می‌شوند. از نظر لغوی این کلمه مخفف Ingress Protection به معنی «محافظت در برابر نفوذ» یا International Protection به معنای «محافظت بین‌المللی» است. در واقع این سیستم رتبه‌بندی نشان‌دهنده درجه محافظت در برابر میزان نفوذ موادی مانند آب، گرد و غبار و … است. این استاندارد با دو عدد مشخص میشود. عدد نخست که رقمی است بین 0 تا 6، میزان محافظت در برابر اجسام سخت خارجی مثل گرد و غبار را نشان می‌دهد (1 مقاوم در برابر ورود اجسام با سایز بزرگ‌تر از 50 میلیمتر و 6 مقاوم در برابر نفوذ گردوخاک شدید) و در گوشی‌های دارای این استاندارد معمولا 5 یا 6 است و عدد دوم که رقمی است بین 0 تا 9، نشان‌دهنده مقدار محافظت در برابر نفوذ آب است (1 مقاوم در برابر قطرات آب و 9 مقاومت در برابر آب با فشار و حرارت بالا). باید توجه داشت که این رقم تنها مقاومت در برابر آب را نشان می‌دهد و در مورد مایعات دیگر کاربردی ندارد.
برای فهم بیشتر مثال زیر را در نظر بگیرید. در اکثر گوشی‌های هوشمند مقاوم در برابر آب، استاندارد مقاومت IPX7 است. عدد 7 به این معناست که گوشی تا عمق 1 متر به مدت 30 دقیقه بدون مشکل به کار خود ادامه خواهد داد. باید توجه داشت که استاندارد مقاومت گوشی‌ها در شرایط آزمایشگاهی و وضعیت آماده‌باش (stand by) محاسبه میشود. البته از نظر فنی، اگر گوشی آزمون‌های IPX7 یا IPX8 کمیسیون IEC را با موفقیت پشت سر بگذارد، شرکت‌های سازنده از نظر حقوقی می‌توانند در تبلیغات، دستگاه‌های خود را با ذکر استاندارد مقاومت، ضد آب معرفی کنند.
با این اوصاف اگر گوشی هوشمند ضد آب باشد چه مزیتی دارد؟ آیا پرداخت هزینه بیشتر برای این ویژگی در اسمارت‌فون‌ها مقرون‌به‌صرفه است؟ در صورت خرید گوشی هوشمندی با ویژگی ضد آب، گوش کردن به موسیقی هنگام دوش گرفتن و بارندگی ایجاد مشکل نمی‌کند یا وقتی محتویات لیوان قهوه یا چای تصادفا روی گوشی می‌ریزد می‌توان به راحتی گوشی را پاک و خشک کرد و کار با آن را ادامه داد.
معمولا صفحه‌نمایش لمسی اگر مرطوب شود به درستی کار نخواهد کرد و در اکثر مواقع زیر آب اصلا کار نمی‌کند. البته برخی گوشی‌های پیشرفته سری Z محصول سونی یکی از استثنائات بر این قاعده هستند و در صورت خیس شدن صفحه‌نمایش یا مرطوب بودن انگشت‌ها نیز به راحتی می‌توان با صفحه‌نمایش لمسی آنها کار کرد.
با وجود آنکه کمپانی‌های اپل، سامسونگ و سونی بر قابلیت مقاوم به آب بودن دستگاه خود تأکید دارند اما هیچ یک از آنها گوشی را در برابر صدمات ناشی از آب ضمانت نخواهند کرد. به علاوه، این شرکت‌ها برچسب‌های کوچکی داخل اسمارت‌فون‌های ضد آب خود قرار داده‌اند که در اصطلاح برچسب رطوبت نام دارد و هنگام تماس با آب تغییر رنگ می‌دهد و به این ترتیب پی میبرند که چگونه به گوشی شما آسیب رسیده است و آیا امکان استفاده از خدمات گارانتی را دارید یا خیر.
البته از آنجا که رضایت مشتریان برای این شرکت‌ها اهمیت دارد، تمهیداتی برای تعمیر یا تعویض محصولات خود در نظر گرفته‌اند. مطابق گزارش سی‌نت، سامسونگ و سونی معمولا توافق نانوشته‌ای با مشتریان خود دارند مبنی بر این که اگر کاربران در سال اول استفاده از گوشی‌های ضد آب با مشکلاتی مرتبط با آسیب‌دیدگی ناشی از آب مواجه شوند، با در نظر گرفتن استاندارد IP گوشی‌های آسیب‌دیده نسبت به تعویض آن اقدام خواهند کرد. البته اپل چنین توافقی با کاربران محصولات خود ندارد.
در نهایت برخی از مهم‌ترین توصیه‌های شرکت‌های تولیدکننده را به صورت خلاصه به شما پیشنهاد خواهیم کرد. استفاده از پیشنهادات موجب امنیت بیشتر گوشی هوشمند مقاوم به آب شما در برابر رطوبت و آسیب‌های ناشی از آن خواهد شد:
– پیش از آن که گوشی خود را در آب غوطه‌ور سازید، اطمینان حاصل کنید که اسلات‌های سیم‌کارت و حافظه میکرو اس‌دی و درگاه یواس‌بی (در صورتی که این کاور در گوشی شما وجود دارد) کاملا پوشیده شده باشند.
– بعد از به کارگیری گوشی در استخر، آن را تنها با آب تازه شستشو دهید تا اثر کلر روی آن از بین رود. دقت کنید که از مواد شیمیایی و صابون به این منظور استفاده نکنید.
– گوشی خود را در معرض آب شور و شرایط نامناسب آب و هوایی قرار ندهید.
– پس از استفاده از گوشی در محیط‌های مرطوب و پیش از اتصال ابزارهای دیگر به درگاه یواس‌بی و هدفون، آن را کاملا خشک کنید.
– از بکارگیری گوشی خود در سونا و شرایط با دمای هوای بالا پرهیزی نمایید.
– گرد و خاک، مو و اجزای خارجی ریز را از پورت‌ها و کاور گوشی خود پاک کنید.